Cổ phiếu quỹ là gì? 5 lý do khi công ty mua bán cổ phiếu quỹ

Vinhomes công bố mua lại 370.000.000 cổ phiếu của chính mình, tương đương với 8,5% cổ phần và cần một số tiền khoảng 13.000 tỷ để có thể mua hết được số cổ phiếu đó. Ngay lập tức trong ngày 07/08/2024 cổ phiếu của Vinhomes đã tăng giá kịch trần. Việc mua lại cổ phiếu của chính mình hay còn gọi là mua cổ phiếu quỹ khi thấy thị giá cổ phiếu đã về mức thấp là một cách làm rất phổ biến.

Tuy nhiên, 13.000 tỷ của Vinhomes đã chiếm gần 50% tổng số “Tiền mặt và đầu tư ngắn hạn” của công ty này, dù các khoản đầu tư ngắn hạn có thể nhanh chóng chuyển sang tiền mặt thì đây cũng là một tỷ lệ rất là cao.

Bài viết dưới đây sẽ được tác giả nhìn nhận dưới góc độ của một nhà đầu tư khi đang đầu tư vào một doanh nghiệp thực hiện việc mua/bán cổ phiếu quỹ.

Cổ phiếu quỹ là gì?

Cổ phiếu quỹ là loại cổ phiếu mà công ty phát hành quyết định mua lại từ thị trường chứng khoán bằng chính nguồn tài chính của mình. Sau khi được mua lại, những cổ phiếu này không còn nằm trong danh sách cổ phiếu đang lưu hành, và không được sử dụng cho quyền biểu quyết hoặc nhận cổ tức. Việc này giúp giảm số lượng cổ phiếu lưu hành trên thị trường, từ đó có thể làm tăng giá trị của các cổ phiếu còn lại, do nguồn cung giảm.

Tác động của việc mua cổ phiếu quỹ ảnh hưởng đến báo cáo tài chính của doanh nghiệp

Mặc dù mua lại cổ phiếu quỹ không ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả kinh doanh và lợi nhuận, nhưng nó có tác động đáng kể đến cấu trúc tài chính của công ty, đặc biệt là trong bảng cân đối kế toán.

1. Khi công ty dùng tiền mặt để mua lại cổ phiếu, khoản “Tiền mặt và các khoản tương đương tiền” sẽ giảm đi. Điều này được ghi nhận trong phần “Tài sản ngắn hạn” của bảng cân đối kế toán.

Ngược lại, trong phần “Nguồn vốn” mục “Vốn chủ sở hữu” cũng sẽ giảm tương ứng với số tiền đã chi ra để mua cổ phiếu quỹ. Số tiền này được ghi nhận dưới danh mục “Cổ phiếu quỹ”. Việc này tạo ra sự thay đổi trong cấu trúc vốn của công ty, khiến vốn chủ sở hữu giảm đi.

Đối với những doanh nghiệp đã mua lại cổ phiếu quỹ, mục “Cổ phiếu quỹ” thường được ghi nhận là âm, biểu thị sự giảm sút trong nguồn vốn chủ sở hữu do việc mua lại cổ phiếu quỹ.

Khi công ty mua lại cổ phiếu quỹ, khoản “Tiền mặt và các khoản tương đương tiền” sẽ giảm, vì công ty dùng tiền mặt để mua lại cổ phiếu của chính mình. Điều này có thể phản ánh rằng công ty thấy việc đầu tư vào cổ phiếu của mình hấp dẫn hơn so với việc mở rộng kinh doanh.

2. Việc mua lại cổ phiếu quỹ làm giảm số lượng cổ phiếu lưu hành, tạo áp lực tăng giá cổ phiếu do cung giảm. Khi số lượng cổ phiếu lưu hành ít đi, Earning Per Share (EPS) tăng, dẫn đến P/E giảm, thúc đẩy giá cổ phiếu tăng lên.

Điều này giải thích tại sao thông tin mua lại cổ phiếu quỹ thường nhận được phản ứng tích cực từ thị trường.

Mục đích của việc doanh nghiệp mua bán cổ phiếu quỹ

Việc mua lại cổ phiếu quỹ có nhiều lý do, chủ yếu xuất phát từ chính nội tại của doanh nghiệp, trong đó có thể kể đến:

1. Ổn định giá cổ phiếu

Khi công ty nhận thấy giá cổ phiếu của mình đang bị đánh giá thấp trên thị trường, họ có thể quyết định mua lại cổ phiếu quỹ. Vấn đề này đã được chứng minh bởi giải thích trên. Bằng cách này, công ty bảo vệ giá trị cổ phiếu và củng cố niềm tin của nhà đầu tư vào giá trị thực của công ty.

2. Tối ưu hóa cơ cấu vốn

Việc mua lại cổ phiếu giúp giảm số lượng cổ phiếu lưu hành, tăng thu nhập trên mỗi cổ phiếu (EPS) và cải thiện các chỉ số tài chính. Vấn đề này đã được chứng minh ở trên.

3. Phân phối lại vốn thừa

Khi công ty không có các dự án đầu tư mới với tiềm năng sinh lời cao, việc giữ lại lượng tiền mặt lớn có thể không mang lại lợi ích tối ưu. Trong trường hợp này, công ty có thể lựa chọn mua lại cổ phiếu quỹ như một cách sử dụng vốn hiệu quả.

4. Tăng quyền kiểm soát

Khi công ty mua lại cổ phiếu quỹ, số lượng cổ phiếu lưu hành trên thị trường sẽ giảm. Điều này làm tăng tỷ lệ sở hữu của các cổ đông hiện hữu, đặc biệt là các cổ đông lớn. Hành động này củng cố quyền kiểm soát của các cổ đông chủ chốt, đồng thời giảm thiểu khả năng pha loãng cổ phần, từ đó bảo vệ và tăng cường quyền lực của những người nắm giữ cổ phiếu trong công ty.

5. Đáp ứng các cam kết

Đôi khi, việc mua lại cổ phiếu quỹ là để thực hiện các cam kết tài chính hoặc hợp đồng với cổ đông hoặc nhà đầu tư. Nếu không đạt được các cam kết này, doanh nghiệp có thể phải mua lại cổ phiếu theo yêu cầu từ các cổ đông lớn. Điều này giúp duy trì niềm tin của nhà đầu tư và có thể bảo vệ giá trị cổ phiếu trong dài hạn.

Quy định pháp luật về việc mua bán cổ phiếu quỹ của doanh nghiệp

Việc mua bán cổ phiếu quỹ tại Việt Nam được quy định bởi Luật Chứng khoán và các văn bản hướng dẫn liên quan. Một số điểm chính bao gồm:

1. Điều kiện mua lại cổ phiếu quỹ

Công ty chỉ được phép mua lại cổ phiếu quỹ khi đáp ứng các điều kiện tài chính nhất định. Cụ thể, công ty phải có lợi nhuận sau thuế, nghĩa là công ty đã tạo ra đủ lợi nhuận để không ảnh hưởng tiêu cực đến tài chính khi thực hiện mua lại cổ phiếu.

2. Quy trình công bố

Trước khi thực hiện mua lại cổ phiếu quỹ, công ty phải công bố thông tin chi tiết về kế hoạch mua lại, bao gồm số lượng cổ phiếu, mục đích mua lại, và nguồn vốn sử dụng.

3. Thời gian thực hiện

Công ty phải hoàn thành giao dịch mua lại cổ phiếu quỹ trong một khoảng thời gian nhất định. Điều này đảm bảo tính kịp thời và minh bạch trong quá trình thực hiện giao dịch, đồng thời giảm thiểu sự biến động không cần thiết trên thị trường chứng khoán.

4. Giới hạn sở hữu

Luật Chứng khoán và các văn bản hướng dẫn thường giới hạn tỷ lệ này ở mức tối đa 30% tổng số cổ phiếu đã phát hành. Mục đích để đảm bảo tính thanh khoản và sự minh bạch trên thị trường chứng khoán, ngăn chặn việc doanh nghiệp lạm dụng việc mua lại cổ phiếu quỹ để thao túng giá cổ phiếu hoặc làm sai lệch thông tin tài chính.

5. Quy định bán lại cổ phiếu quỹ

Khi công ty quyết định bán lại cổ phiếu quỹ, họ phải tuân thủ quy trình công bố thông tin tương tự như khi mua lại. Công ty cần đảm bảo rằng quá trình bán không ảnh hưởng tiêu cực đến quyền lợi của cổ đông, chẳng hạn như không làm giảm giá trị cổ phiếu hay gây ra sự biến động lớn trên thị trường.

6. Trách nhiệm báo cáo

Sau khi thực hiện giao dịch mua hoặc bán cổ phiếu quỹ, công ty phải báo cáo kết quả này cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN). Việc này giúp đảm bảo rằng tất cả các cổ đông đều nhận được thông tin đầy đủ về các hoạt động có thể ảnh hưởng đến giá trị cổ phiếu và quyền lợi của họ.

Các quy định này nhằm đảm bảo sự minh bạch, bảo vệ quyền lợi của cổ đông và duy trì sự ổn định của thị trường chứng khoán.

Những điều cần lưu ý khi đầu tư vào doanh nghiệp đang mua hoặc bán cổ phiếu quỹ

1. Khi một công ty công bố mua lại cổ phiếu quỹ, điều này không đồng nghĩa với việc họ chắc chắn sẽ mua hết số cổ phiếu dự kiến.

Nhiều doanh nghiệp đã công bố kế hoạch mua cổ phiếu quỹ nhưng không thực hiện hoặc chỉ mua một phần nhỏ so với kế hoạch. Điều này có thể do nhiều yếu tố như biến động thị trường, không đạt được mức giá mong muốn, hoặc các ưu tiên tài chính khác thay đổi.

2. Việc mua lại cổ phiếu quỹ có thể bị công ty lạm dụng để tạo ấn tượng về giá trị cổ phiếu tăng, trong khi thực tế không phản ánh sự tăng trưởng bền vững.

Hành động này có thể làm méo mó giá cổ phiếu, gây thiệt hại cho quyền lợi của cổ đông, đặc biệt là những cổ đông nhỏ lẻ, nó có thể dẫn đến mất lòng tin và gây ra những hệ lụy tiêu cực trên thị trường.

3. Việc mua lại cổ phiếu quỹ có thể làm giảm tài sản tiền mặt của công ty, ảnh hưởng đến khả năng tài chính và hoạt động sản xuất.

Nếu công ty không có kế hoạch sử dụng nguồn vốn này một cách hiệu quả, điều này có thể dẫn đến lãng phí nguồn lực.

4.Tuy nhiên, khi công ty mua lại cổ phiếu quỹ, có thể là một tín hiệu tích cực, cho thấy cổ phiếu đang bị đánh giá thấp và có tiềm năng tăng giá. Hành động này giúp giữ ổn định giá cổ phiếu và bảo vệ quyền lợi của cổ đông.

Việc phân tích giao dịch cổ phiếu quỹ có liên quan đến đầu tư không?

Nhà đầu tư cần xem xét kỹ lưỡng các yếu tố như lượng cổ phiếu mua lại, giá mua, và tình hình tài chính của doanh nghiệp trước khi quyết định đầu tư.

Một số doanh nghiệp có thể sử dụng việc mua lại cổ phiếu quỹ như một chiến lược để tăng giá cổ phiếu trong ngắn hạn, nhưng điều này không nhất thiết phản ánh sự phát triển bền vững của công ty.

Bài học rút ra ở đây là có rất là nhiều người tham gia thị trường trong giai đoạn này, có người thì cho rằng đây là 1 tin tức “lùa gà” nhưng cũng có người lại mua đuổi theo tin tức này, nếu chỉ xét riêng tin tức thì việc này chưa chắc sai mà cũng không hoàn toàn đúng.

Tuy nhiên, chúng tôi cho rằng chúng ta đừng vội đưa ra nhận định tốt hay là đánh giá “lùa gà”, mà chúng ta hãy tự kiểm chứng và đánh giá. Việc hiểu được bản chất cổ phiếu quỹ là gì sẽ giúp bạn có thêm thông tin trước khi đưa ra bất kỳ quyết định mua bán cổ phiếu.

Trong tài chính trong – đầu tư, việc đánh giá dễ dàng nhất là nhìn vào các con số trong báo cáo tài chính, đó cũng là cách chúng tôi dẫn dắt học viên của mình trong khóa học Đầu tư chứng khoán thông minh – The Intelligent Investor để tìm ra được cho mình một công ty tốt và mua cổ phiếu của công ty với mức giá rẻ hoặc là hợp lý.

Chúng ta không mua theo trào lưu không bán theo lời đồn mà hãy tự mình kiểm chứng những tin tức đó thông qua những kiến thức khả năng phân tích cũng như là khả năng đọc con số của mình.

Tìm hiểu thông tin về khóa học Đầu tư chứng khoán thông minh – The Intelligent Investor tại đây, bạn có thể đăng ký để được tư vấn, hiểu rõ hơn về thông tin khóa học.

Hoặc để xem video về sự việc “Vingroup đang rất cần tiền, vì sao VHM vẫn CHI 13.000 TỶ MUA CỔ PHIẾU QUỸ?” bạn có thể xem video tại đây:

Chia sẻ: